کشورهای شمال آفریقا

چند ملت در شمال آفریقا

شمال آفریقا که در شمال آفریقا واقع شده است از 7  کشور تشکیل شده است. در اینجا فهرستی از تمام کشورهای شمال آفریقا به ترتیب حروف الفبا آورده شده است: الجزایر، مصر، لیبی، مراکش، سودان، سودان جنوبی و تونس.

1. الجزایر

الجزایر کشوری در شمال آفریقا و از نظر ظاهر بزرگترین کشور آفریقا است و با تونس، لیبی، نیجر، مالی، مراکش و موریتانی همسایه است. پایتخت الجزایر الجزایر نام دارد و زبان رسمی آن عربی است.

پایتخت: الجزیره مساحت: 2,381,740 کیلومتر مربع زبان: عربی واحد پول: دینار الجزایر

2. مصر

مصر یک جمهوری در شرق شمال آفریقا در دریای مدیترانه و دریای سرخ است. مصر از شمال با دریای مدیترانه، از شمال شرقی با نوار غزه و اسرائیل، از شرق با دریای سرخ، از جنوب با سودان و از غرب با لیبی همسایه است. حدود 80 درصد از ساکنان مصر در نزدیکی رودخانه بزرگ نیل زندگی می کنند.

پایتخت: قاهره مساحت: 1,001,450 کیلومتر مربع زبان: عربی واحد پول: پوند مصر

3. لیبی

لیبی، به طور رسمی دولت لیبی ایالتی در شمال آفریقا است. لیبی بین مصر در شرق، سودان در جنوب شرقی، چاد و نیجر در جنوب، الجزایر و تونس در غرب و دریای مدیترانه در شمال با جزیره مالت به عنوان نزدیکترین کشور واقع شده است.

پایتخت: طرابلس مساحت: 1,759,540 کیلومتر مربع زبان: عربی واحد پول: دینار

4. مراکش

مراکش، به طور رسمی پادشاهی مراکش کشوری در غرب شمال آفریقا است. این یکی از شمالی ترین کشورهای آفریقا است. این کشور با الجزایر، صحرای غربی، اسپانیا و اقیانوس اطلس و مدیترانه همسایه است.

پایتخت: رباط مساحت: 446550 کیلومتر مربع زبان: عربی واحد پول: درهم

5. سودان

سودان، به طور رسمی جمهوری سودان، گاهی اوقات سودان شمالی نامیده می شود، کشوری در شمال آفریقا است که اغلب بخشی از خاورمیانه نیز محسوب می شود.

پایتخت: خارطوم مساحت: 1,861,484 کیلومتر مربع زبان: عربی واحد پول: پوند سودان

6. سودان جنوبی

سودان جنوبی با نام رسمی جمهوری سودان جنوبی کشوری در شرق آفریقا است. سودان جنوبی از شمال با سودان، از جنوب با اوگاندا، کنیا و جمهوری دموکراتیک کنگو، از شرق با اتیوپی و از غرب با جمهوری آفریقای مرکزی همسایه است. این کشور در سال 2011 با جدایی از سودان تشکیل شد.

پایتخت: جوبا مساحت: 644329 کیلومتر مربع زبان: انگلیسی و عربی واحد پول: پوند سودان جنوبی

7. تونس

تونس، به طور رسمی جمهوری تونس، ایالتی در شمال آفریقا، در سواحل جنوبی دریای مدیترانه است. این کشور از غرب با الجزایر و از جنوب شرق با لیبی همسایه است.

پایتخت: تونس مساحت: 163610 کیلومتر مربع زبان: عربی واحد پول: دینار تونس

کشورهای شمال آفریقا بر اساس جمعیت و پایتخت آنها

همانطور که در بالا ذکر شد، هفت کشور مستقل در شمال آفریقا وجود دارد. در این میان بزرگترین کشور مصر و کوچکترین کشور لیبی از نظر جمعیت است. فهرست کامل کشورهای آفریقای شمالی با پایتخت  در جدول زیر نشان داده شده است که بر اساس آخرین کل جمعیت رتبه بندی شده است.

نقشه کشورهای شمال آفریقا

تاریخ مختصر شمال آفریقا

تمدن های باستانی

دوره های پیش از سلسله و اوایل سلسله

تاریخ شمال آفریقا عمیقاً با برخی از اولین تمدن های شناخته شده بشری در هم آمیخته است. مشهورترین تمدن باستانی منطقه مصر باستان است که در کنار رود نیل پدید آمده است. دوره قبل از سلسله (حدود 6000-3150 ق.م) شاهد توسعه جوامع کشاورزی اولیه و تشکیل ساختارهای سیاسی بود. این دوران با اتحاد مصر علیا و سفلی توسط پادشاه نارمر به اوج خود رسید و آغاز دوره سلسله اولیه (حدود 3150-2686 قبل از میلاد) بود.

پادشاهی های قدیمی، میانی و جدید

پادشاهی قدیم (حدود 2686-2181 قبل از میلاد) به دلیل ساخت اهرام جیزه، از جمله هرم بزرگ ساخته شده برای فرعون خوفو، مشهور است. این دوره با قدرت متمرکز و معماری تاریخی مشخص شد. پادشاهی میانه (حدود 2055-1650 قبل از میلاد) دوره ای از بی ثباتی را دنبال کرد و به دلیل دستاوردهای خود در ادبیات، هنر و سازمان نظامی مورد توجه قرار گرفت.

پادشاهی جدید (حدود 1550-1077 قبل از میلاد) اوج قدرت و شکوفایی مصر بود. فراعنه‌هایی مانند هتشپسوت، آخناتون و رامسس دوم امپراتوری را گسترش دادند و پروژه‌های ساختمانی مهمی از جمله معابد و مقبره‌ها در دره پادشاهان را آغاز کردند. افول پادشاهی جدید با تهاجم مردم دریا و درگیری های داخلی آغاز شد.

کارتاژ و فنیقی ها

در قسمت غربی شمال آفریقا، فنیقی ها شهر کارتاژ (تونس امروزی) را در حدود سال 814 قبل از میلاد تأسیس کردند. کارتاژ به یک قدرت بزرگ دریایی و تجاری تبدیل شد و بر تجارت در دریای مدیترانه مسلط شد. امپراتوری کارتاژین تحت رهبری ژنرال هایی مانند هانیبال به اوج خود رسید، که در طول جنگ دوم پونیک (218-201 قبل از میلاد) از کوه های آلپ عبور کرد تا رم را به چالش بکشد. با این حال، کارتاژ در نهایت در سال 146 قبل از میلاد پس از جنگ سوم پونیک به دست رم افتاد که منجر به تأسیس استان رومی آفریقا شد.

دوره روم و بیزانس

رومی شمال آفریقا

پس از جنگ های پونیک، رم کنترل خود را بر شمال آفریقا گسترش داد. این منطقه به بخش مهمی از امپراتوری روم تبدیل شد که به دلیل تولیدات کشاورزی، به ویژه گندم و روغن زیتون، شناخته شده است. شهرهایی مانند لپتیس مگنا، کارتاژ و اسکندریه تحت حکومت رومیان شکوفا شدند و به عنوان مراکز حیاتی تجارت، فرهنگ و یادگیری عمل کردند.

بیزانس شمال آفریقا

پس از سقوط امپراتوری روم غربی در قرن پنجم میلادی، امپراتوری بیزانس (امپراتوری روم شرقی) کنترل بخش هایی از شمال آفریقا را حفظ کرد. دوره بیزانس شاهد تداوم تأثیرات فرهنگی و معماری روم و همچنین گسترش مسیحیت بود. با این حال، منطقه با فشار فزاینده ای از سوی قبایل بربر و درگیری های داخلی مواجه شد و کنترل بیزانس را تضعیف کرد.

فتح و سلسله های اسلامی

اوایل گسترش اسلامی

در قرن هفتم، خلافت اسلامی به شمال آفریقا گسترش یافت. فتوحات اولیه در زمان خلفای راشدین آغاز شد و در زمان خلافت اموی ادامه یافت. در اوایل قرن هشتم، بیشتر شمال آفریقا در جهان اسلام گنجانده شده بود. گسترش اسلام تحولات فرهنگی، مذهبی و زبانی قابل توجهی را به همراه داشت و همچنین شهرها و شبکه های تجاری جدید ایجاد کرد.

سلسله فاطمیان و آل محمد

خلافت فاطمی که توسط خاندان شیعه فاطمی در قرن دهم تأسیس شد، پایتخت خود را در قاهره تأسیس کرد و این شهر را به یک مرکز سیاسی و فرهنگی بزرگ تبدیل کرد. فاطمیان تا قرن دوازدهم بر بسیاری از شمال آفریقا، مصر و شام حکومت کردند تا اینکه سلسله ایوبی که توسط صلاح الدین (صلاح الدین) تأسیس شد، کنترل را به دست گرفت.

سلسله المحد، سلسله مسلمان بربر بربر، در قرن دوازدهم ظهور کرد که از کوه‌های اطلس مراکش سرچشمه می‌گیرد. آل موحد بخش اعظم شمال آفریقا و اسپانیا را تحت حکومت خود متحد کردند و تفسیری دقیق از اسلام را ترویج کردند و دوره ای از شکوفایی فکری و فرهنگی را پرورش دادند. با این حال، سلطنت آنها در قرن سیزدهم شروع به کاهش کرد و قدرت های جدیدی را در منطقه به وجود آورد.

دوران عثمانی

فتح و اداره عثمانی

در اوایل قرن شانزدهم، امپراتوری عثمانی دامنه نفوذ خود را به شمال آفریقا گسترش داد. عثمانی‌ها بر سرزمین‌های اصلی از جمله الجزایر، تونس و لیبی امروزی کنترل داشتند. اداره آنها ثبات و یکپارچگی را در شبکه تجاری بزرگتر عثمانی به ارمغان آورد که اروپا، آسیا و آفریقا را به هم متصل می کرد. علیرغم فرمانروایی عثمانی، حاکمان محلی اغلب خودمختاری قابل توجهی را حفظ کردند، به ویژه در استان های دور.

تحولات اقتصادی و فرهنگی

تحت حکومت عثمانی، شمال آفریقا شاهد تحولات قابل توجهی در تجارت، کشاورزی و شهرنشینی بود. شهرهایی مانند الجزایر، تونس و طرابلس به مراکز تجاری و فرهنگی شلوغ تبدیل شدند. این دوره همچنین شاهد رشد سنت‌های معماری و هنری بود که تأثیرات عثمانی و محلی بربر را در هم آمیخت. مؤسسات آموزشی، از جمله مدارس، نقش مهمی در نشر علم و معارف اسلامی داشتند.

دوره استعمار

استعمار اروپا

قرن نوزدهم آغاز استعمار اروپا در شمال آفریقا بود. فرانسه فتح الجزایر را در سال 1830 آغاز کرد که به یک روند طولانی و وحشیانه استعمار منجر شد. تونس در سال 1881 تحت الحمایه فرانسه قرار گرفت، در حالی که ایتالیا در سال 1911 به لیبی حمله کرد و آن را مستعمره کرد. بریتانیایی ها با تمرکز بر مصر، در سال 1882 به طور رسمی تحت الحمایه این کشور تأسیس کردند، اگرچه مصر تا جنگ جهانی اول استقلال اسمی خود را تحت امپراتوری عثمانی حفظ کرد.

تاثیر استعمار

حکومت استعماری تغییرات عمیقی را در شمال آفریقا ایجاد کرد، از جمله معرفی سیستم‌های اداری جدید، زیرساخت‌ها و بهره‌برداری اقتصادی. قدرت‌های استعماری بر استخراج منابع و ادغام منطقه در شبکه‌های تجاری جهانی متمرکز شدند که اغلب به هزینه جمعیت محلی تمام می‌شد. مقاومت در برابر حاکمیت استعماری گسترده بود و شخصیت‌های برجسته‌ای مانند عبدالقادر در الجزایر و عمر مختار در لیبی جنبش‌های مخالف مهم را رهبری می‌کردند.

استقلال و عصر مدرن

مبارزه برای استقلال

اواسط قرن بیستم شاهد موجی از جنبش‌های استقلال‌طلبی بود که سراسر آفریقای شمالی را فرا گرفت. مصر در سال 1922 استقلال رسمی خود را از بریتانیا به دست آورد، اگرچه نفوذ بریتانیا تا انقلاب 1952 ادامه داشت. لیبی در سال 1951 به استقلال رسید و به پادشاهی لیبی تبدیل شد. نبرد الجزایر برای استقلال از فرانسه در جنگ الجزایر (1954-1962) به اوج خود رسید که پس از یک درگیری وحشیانه با استقلال الجزایر در سال 1962 به پایان رسید.

تونس و مراکش نیز در سال 1956 از فرانسه به استقلال دست یافتند. پایان حکومت استعماری آغاز دوره جدیدی برای کشورهای شمال آفریقا بود که مشخصه آن تلاش برای ایجاد دولت های مستقل، توسعه اقتصاد و رسیدگی به چالش های اجتماعی و سیاسی بود.

چالش های پس از استقلال

دوره پس از استقلال در شمال آفریقا با پیشرفت و چالش همراه بوده است. کشورها با مسائلی مانند بی ثباتی سیاسی، مشکلات اقتصادی و ناآرامی های اجتماعی مواجه بودند. در مصر، رهبری جمال عبدالناصر اصلاحات قابل توجه و تمرکز بر پان عربیسم را به ارمغان آورد، اما همچنین منجر به درگیری هایی مانند بحران سوئز در سال 1956 شد.

الجزایر که از یک جنگ ویرانگر بیرون آمده بود، با اختلافات داخلی و چالش های اقتصادی مواجه شد. لیبی، تحت رهبری معمر قذافی، سیاست سوسیالیسم افراطی و پان آفریقایی را دنبال کرد که هم به ابتکارات توسعه و هم به انزوای بین المللی منجر شد.

تحولات معاصر

در دهه های اخیر، شمال آفریقا تحولات سیاسی و اجتماعی قابل توجهی را تجربه کرده است. بهار عربی در سال 2011 تغییرات شگرفی را در منطقه به ارمغان آورد که منجر به سرنگونی رژیم های قدیمی در تونس، لیبی و مصر شد. این قیام ها مطالبات گسترده برای آزادی سیاسی، فرصت های اقتصادی و عدالت اجتماعی را برجسته کرد.

امروزه، شمال آفریقا به چالش های پیچیده از جمله تنوع اقتصادی، اصلاحات سیاسی و امنیت منطقه ای ادامه می دهد. تلاش برای تقویت همکاری های منطقه ای، رسیدگی به تغییرات آب و هوا و ترویج توسعه پایدار در چشم انداز آینده منطقه محوری است.