Еуропа елдерінің тізімі (алфавиттік тәртіп)
Дүние жүзіндегі ең тығыз қоныстанған континент ретінде Еуропа жер шарының солтүстік жарты шарында орналасқан. Оның жалпы ауданы 10 498 000 км² және 744,7 миллион халқы бар. Ресей Федерациясы 17 075 400 км² аумағымен Еуропадағы ең үлкен мемлекет және 143,5 миллион тұрғыны бар халқы ең көп мемлекет. Одан кейін 357 120 км² және 81,89 миллион халқы бар Германия келеді.
Еуропадағы аймақтар
- Шығыс Еуропа
- Батыс Еуропа
- Солтүстік Еуропа
- Оңтүстік Еуропа
Географиялық жағынан Еуропа солтүстігінде Солтүстік мұзды мұхитпен, шығысында Орал тауларымен, оңтүстігінде Каспий және Қара теңіздермен және Кавказ тауларымен (Еуропа мен Азияның табиғи шекарасы) және Жерорта теңізімен шектеседі. Еуропаның келесі орналасу картасын қараңыз.
Еуропада қанша мемлекет бар
2020 жылға қарай Еуропа континентінде 45 мемлекет бар. Әрқайсысының өлшемдері арасында үлкен әртүрлілік бар және біз кішкентай Ватикан (0,44 км²), Монако (0,44 км²), Сан-Марино (61,2 км²), Лихтенштейн (160 км²) және Андорра Князьдігін (468 км²) таба аламыз.
Еуропадағы трансконтиненттік елдер
Келесі бес мемлекет Еуропада да, Азияда да орналасқан. Олар халық саны бойынша тізімделеді.
- Ресей
- Қазақстан
- Әзірбайжан
- Грузия
- Түйетауық
Кипр аралы Азияның бөлігі, бірақ саяси жағынан Еуропаға жатады. Кішкентай аралды Түркия мен Ұлыбритания басып алып, әлі де әскери базалары бар. Аумақтың бір бөлігі, оңтүстігі 2004 жылы Еуропалық Одаққа қабылданды. Грузия, Әзірбайжан және Армения географиялық тұрғыдан алғанда Азия континентіне жататын елдер болып табылады. Олар Кавказ аймағында орналасқан және трансконтинентальды елдер болып саналады. Әзірбайжан мен Грузия Ресеймен (еуропалық бөлігі) шектеседі, біріншісі 2001 жылдың 25 қаңтарынан бастап Еуропа Кеңесінің мүшесі.
Еуропадағы барлық елдердің алфавиттік тізімі
Қорыта келгенде, Еуропада барлығы 45 тәуелсіз мемлекет және 6 тәуелді аумақ бар. Алфавиттік ретпен Еуропа елдерінің толық тізімін мына жерден қараңыз:
# | Жалау | Ел атауы | Халық | Ресми аты |
1 | ![]() |
Албания | 2 877 808 | Албания Республикасы |
2 | ![]() |
Андорра | 77 276 | Андорра Князьдігі |
3 | ![]() |
Австрия | 9 006 409 | Австрия Республикасы |
4 | ![]() |
Беларусь | 9 449 334 | Беларусь Республикасы |
5 | ![]() |
Бельгия | 11 589 634 | Бельгия Корольдігі |
6 | ![]() |
Босния және Герцеговина | 3 280 830 | Босния және Герцеговина |
7 | ![]() |
Болгария | 6 948 456 | Болгария Республикасы |
8 | ![]() |
Хорватия | 4 105 278 | Хорватия Республикасы |
9 | ![]() |
Чех Республикасы | 10 708 992 | Чех Республикасы |
10 | ![]() |
Дания | 5 792 213 | Дания Корольдігі |
11 | ![]() |
Эстония | 1 326 546 | Эстония Республикасы |
12 | ![]() |
Финляндия | 5 540 731 | Финляндия Республикасы |
13 | ![]() |
Франция | 65 273 522 | Француз Республикасы |
14 | ![]() |
Германия | 83 783 953 | Германия Федеративтік Республикасы |
15 | ![]() |
Греция | 10 423 065 | Эллин Республикасы |
16 | ![]() |
Қасиетті Тақ | 812 | Қасиетті Тақ |
17 | ![]() |
Венгрия | 9 660 362 | Венгрия |
18 | ![]() |
Исландия | 341 254 | Исландия Республикасы |
19 | ![]() |
Ирландия | 4 937 797 | Ирландия |
20 | ![]() |
Италия | 60 461 837 | Италия Республикасы |
21 | ![]() |
Латвия | 1 886 209 | Латвия Республикасы |
22 | ![]() |
Лихтенштейн | 38 139 | Лихтенштейн |
23 | ![]() |
Литва | 2 722 300 | Литва Республикасы |
24 | ![]() |
Люксембург | 625 989 | Люксембург Ұлы Герцогтігі |
25 | ![]() |
Мальта | 441 554 | Мальта Республикасы |
26 | ![]() |
Молдова | 4 033 974 | Молдова Республикасы |
27 | ![]() |
Монако | 39 253 | Монако Князьдігі |
28 | ![]() |
Черногория | 628 077 | Черногория |
29 | ![]() |
Нидерланды | 17 134 883 | Нидерланды Корольдігі |
30 | ![]() |
Солтүстік Македония | 2 022 558 | Солтүстік Македония Республикасы |
31 | ![]() |
Норвегия | 5 421 252 | Норвегия Корольдігі |
32 | ![]() |
Польша | 37 846 622 | Польша Республикасы |
33 | ![]() |
Португалия | 10 196 720 | Португалия Республикасы |
34 | ![]() |
Румыния | 19 237 702 | Румыния |
35 | ![]() |
Ресей | 145 934 473 | Ресей Федерациясы |
36 | ![]() |
Сан-Марино | 33 942 | Сан-Марино Республикасы |
37 | ![]() |
Сербия | 8 737 382 | Сербия Республикасы |
38 | ![]() |
Словакия | 5 459 653 | Словакия Республикасы |
39 | ![]() |
Словения | 2 078 949 | Словения Республикасы |
40 | ![]() |
Испания | 46 754 789 | Испания Корольдігі |
41 | ![]() |
Швеция | 10 099 276 | Швеция Корольдігі |
42 | ![]() |
Швейцария | 8 654 633 | Швейцария Конфедерациясы |
43 | ![]() |
Түйетауық | 84 339 078 | Түркия Республикасы |
44 | ![]() |
Украина | 43 733 773 | Украина |
45 | ![]() |
Біріккен корольдігі | 67 886 022 | Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Корольдігі |
Еуропа одағы
Еуропалық Одақ (ЕО) экономикалық және саяси блок, оның негізгі мақсаты экономикалық, әлеуметтік және мәдени бағдарламалар арқылы Еуропа континентінде бейбітшілікті сақтау болып табылады. Барлық Еуропа елдерінің ішінде Еуропалық Одаққа 28 мемлекет қатысады.
Еуропа елдерінің картасы
Еуропаның қысқаша тарихы
Ежелгі өркениеттер
Тарихқа дейінгі Еуропа
Еуропаның тарихы тарихқа дейінгі адам әрекетінен басталады, мұны Франциядағы Ласко үңгірлері мен Англиядағы Стоунхендж суреттері дәлелдейді. Неолит революциясы ерте өркениеттердің көтерілуіне әкелетін егіншілік пен тұрақты қоныстардың пайда болуын көрді.
Классикалық Антика: Грекия мен Рим
Біздің эрамызға дейінгі 8-4 ғасырлар аралығында гүлденген Ежелгі Греция философия, саясат және өнер саласындағы жетістіктер арқылы Батыс өркениетінің негізін қалады. Афина мен Спарта қала-мемлекеттері көрнекті болды, ал Александр Македонскийдің жаулап алулары эллиндік мәдениетті Еуропа мен Азияға таратты.
509 жылы құрылған Рим Республикасы б.з.б. 27 жылы Рим империясына айналды. Римнің кең империясы Еуропаның көп бөлігін біріктіріп, жолдар, су құбырлары және латын тілін әкелді. Пакс Романа (б. з. б. 27-180 ж.) салыстырмалы тыныштық пен тұрақтылық кезеңін белгіледі. 5 ғасырда Батыс Рим империясының құлдырауы Еуропаның кішігірім патшалықтарға ыдырауына әкелді.
Орта ғасыр
Византия империясы және ерте ортағасырлық патшалықтар
Шығыс Рим империясының жалғасы Византия империясы Шығыс Еуропа мен Таяу Шығысқа әсер ете отырып, римдік және грек дәстүрлерін сақтап қалды. Батыс Еуропада франк сияқты германдық патшалықтар пайда болды, Ұлы Карл (768-814 ж.ж.) Каролинг империясын құрды және Батыста император атағын қайта жандандырды.
Феодализм және Қасиетті Рим империясы
Орталықтандырылған биліктің ыдырауы феодализмнің күшеюіне әкелді, бұл жүйе жергілікті қожайындар өз жерлерін басқаратын, бірақ патшаға әскери қызмет көрсетуге міндетті. 962 жылы құрылған Қасиетті Рим империясы мемлекеттердің бөлшектенген конфедерациясы болып қала берсе де, Ұлы Карл мұрасын қайта жаңғыртуға тырысты. Монастыризм мен католик шіркеуі осы кезеңде білімді сақтауда және қоғамды тұрақтандыруда шешуші рөл атқарды.
Ренессанс және Реформация
Қайта өрлеу
14 ғасырда Италияда басталып, бүкіл Еуропаға тараған Қайта өрлеу дәуірі классикалық оқу мен көркемдік инновацияларға қызығушылықтың жаңару кезеңі болды. Ол Леонардо да Винчи, Микеланджело және Галилео сияқты қайраткерлердің елеулі үлес қосқанымен өнерде, ғылымда және ойлауда жетістіктер әкелді.
Реформация
1517 жылы Мартин Лютердің 95 тезисі бойынша басталған 16 ғасырдағы протестанттық реформасы католиктік шіркеудің билігіне қарсы шығып, діни бөлшектенуге әкелді. Реформация және одан кейінгі католиктік контрреформация Еуропаның діни ландшафтын өзгертті, бұл Отыз жылдық соғыс (1618-1648) және протестанттық және католиктік мемлекеттердің құрылуы сияқты қақтығыстарға әкелді.
Ерте заманауи кезең
Барлау дәуірі
15-16 ғасырлардағы Барлау дәуірі Испания, Португалия, кейінірек Англия, Франция және Нидерланды сияқты еуропалық державалар Америка, Африка және Азияда өз империяларын кеңейтті. Бұл дәуір Еуропаға орасан зор байлық әкелді, сонымен бірге ғасырлар бойы отарлау мен қанауды бастады.
Ағартушылық және революциялар
17-18 ғасырлардағы ағартушылық ақылға, жеке адамның құқықтарына және ғылыми ізденіске ерекше мән берді. Вольтер, Руссо және Кант сияқты философтар саяси ойға әсер етіп, революциялық қозғалыстарға негіз болды. Француз революциясы (1789-1799) Францияны түбегейлі өзгертті және Наполеон Бонапарттың және Наполеон соғыстарының (1803-1815) көтерілуіне әкеліп соқтырған бүкіл Еуропадағы көтерілістерге дем берді.
19 ғасыр
Өнеркәсіптік революция
18 ғасырдың аяғында Ұлыбританияда басталған өнеркәсіптік революция бүкіл Еуропаға таралып, экономиканы аграрлықтан индустрияға айналдырды. Технология мен көліктегі инновациялар, мысалы, бу машинасы және темір жолдар урбанизация мен әлеуметтік өзгерістерге түрткі болды.
Ұлтшылдық және мемлекет құру
19 ғасыр ұлтшылдықтың күшеюімен және қазіргі ұлттық мемлекеттердің қалыптасуымен ерекшеленді. 1860-1870 жылдардағы Италия мен Германияның бірігуі Еуропаның саяси картасын өзгертті. Осман және Австро-Венгрия империялары сияқты империялардың құлдырауы жаңа мемлекеттердің пайда болуына және ұлттық шиеленістердің күшеюіне әкелді.
20 ғасыр және қазіргі дәуір
Дүниежүзілік соғыстар және олардың салдары
20 ғасырда екі дүниежүзілік соғыс басым болды. Бірінші дүниежүзілік соғыс (1914-1918) елеулі саяси сілкіністерге, империялардың ыдырауына және ұлттық шекаралардың қайта сызылуына әкелді. Екінші дүниежүзілік соғыс (1939-1945) теңдесі жоқ күйреу мен Холокост әкелді, одан кейін қырғи-қабақ соғыс кезінде Еуропаның екіге бөлінуі болды. Кеңес Одағы бастаған Шығыс блогы мен АҚШ бастаған Батыс блогы коммунизм мен капитализм арасындағы идеологиялық қайшылықтарды көрсетті.
Еуропалық интеграция
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Еуропа 1957 жылы Еуропалық Экономикалық Қоғамдастықтың (ЕЭК) құрылуына және оның Еуропалық Одаққа (ЕО) эволюциясына әкеліп соқтырған бейбітшілік пен ынтымақтастықты ілгерілетуге күш салды. ЕО экономикалық ынтымақтастықты, саяси тұрақтылықты қамтамасыз етуді және болашақ қақтығыстардың алдын алуды мақсат етті.
Қазіргі қиындықтар
21 ғасыр экономикалық дағдарыстар, көші-қон мәселелері және популизмнің өршуі сияқты жаңа сын-қатерлер әкелді. 2016 жылы Brexit референдумы Еуроодақ ішіндегі шиеленісті атап өтті. Еуропа да экологиялық мәселелермен және тұрақты даму қажеттілігімен бетпе-бет келеді. Осы қиындықтарға қарамастан, Еуропа мәдениет, технология және саяси ой саласындағы жаһандық көшбасшы болып қала береді.