Landen in Centraal-Azië
Centraal-Azië ligt, zoals de naam al aangeeft, in het centrum van het Aziatische continent, tussen de Kaspische Zee, China, Noord-Iran en Zuid-Siberië. De regio omvat het gebied van landen, zoals Kazachstan, Kirgizië, Oezbekistan en anderen.
Hoeveel landen in Centraal-Azië
Als regio van Azië bestaat Centraal-Azië uit 5 onafhankelijke landen (Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan, Turkmenistan en Oezbekistan). Zie hieronder voor de volledige lijst van Centraal-Aziatische landen per bevolking.
1. Kazachstan
Kazachstan, formeel de Republiek Kazachstan, is een land in Centraal-Azië met een klein deel in Oost-Europa. Het grenst in het zuiden aan Turkmenistan, Oezbekistan en Kirgizië, in het oosten aan China en in het noorden aan Rusland.
 |
|
2. Kirgizië
Kirgizië, officieel de Republiek Kirgizië, is een land in Centraal-Azië. Het kust- en heuvelachtige land grenst aan Kazachstan, China, Tadzjikistan en Oezbekistan. De hoofdstad is Bisjkek.
 |
|
3. Tadzjikistan
Tadzjikistan, formeel de Republiek Tadzjikistan, is een staat in Centraal-Azië, grenzend aan Afghanistan, China, Kirgizië en Oezbekistan.
 |
|
4. Turkmenistan
Turkmenistan is een republiek in het zuidwesten van Centraal-Azië. Het strekt zich uit van de Kaspische Zee in het oosten tot Afghanistan en grenst in het zuiden aan Iran en in het noorden aan Kazachstan en Oezbekistan.
 |
|
5. Oezbekistan
Oezbekistan, formeel de Republiek Oezbekistan, is een kuststaat in Centraal-Azië en grenst aan Kazachstan, Turkmenistan, Kirgizië, Tadzjikistan en Afghanistan.
 |
|
Lijst van landen in Centraal-Azië en hun hoofdsteden
Zoals hierboven opgemerkt, zijn er vijf onafhankelijke landen in Midden-Azië. Onder hen is Oezbekistan het grootste land en Turkmenistan het kleinste qua bevolking. De volledige lijst van Centraal-Aziatische landen met hoofdsteden wordt weergegeven in de onderstaande tabel, gerangschikt op basis van de laatste totale bevolking en oppervlakte.
| Rang | Naam van het land | Bevolking | Landoppervlak (km²) | Hoofdstad |
| 1 | Oezbekistan | 33.562.133 | 425.400 | Tasjkent |
| 2 | Kazachstan | 18.497.064 | 2.699.700 | Astana |
| 3 | Tadzjikistan | 8.931.000 | 141.510 | Dushanbe |
| 4 | Kirgizië | 6.389.500 | 191.801 | Bisjkek |
| 5 | Turkmenistan | 5.942.089 | 469.930 | Asjchabad |
Kaart van Midden-Aziatische landen
Korte geschiedenis van Centraal-Azië
Vroege geschiedenis en oude beschavingen
Centraal-Azië, vaak het ‘kerngebied van Eurazië’ genoemd, is al duizenden jaren een kruispunt van beschavingen. De geschiedenis van het land is diep verweven met de bewegingen van volkeren, handelsroutes en culturele uitwisselingen.
1. Vroege beschavingen:
Centraal-Azië was getuige van de opkomst van verschillende oude beschavingen, waaronder de Oxus-beschaving (ook bekend als het archeologische complex Bactria-Margiana) langs de rivier de Amu Darya in het huidige Turkmenistan en Oezbekistan. Deze samenlevingen hielden zich bezig met landbouw, metaalbewerking en handel en lieten indrukwekkende archeologische vindplaatsen zoals Gonur Tepe en Tillya Tepe achter.
2. Nomadische rijken:
Vanaf ongeveer 800 vGT zwierven nomadische stammen zoals de Scythen, Sarmaten en Xiongnu door de uitgestrekte steppen van Centraal-Azië. Het waren bekwame ruiters en boogschutters, die vaak in botsing kwamen met gevestigde beschavingen in het zuiden en oosten. Vooral de Xiongnu vormde een aanzienlijke uitdaging voor de Chinese Han-dynastie.
Islamitische veroveringen en welvaart aan de zijderoute
1. Islamitische veroveringen:
In de 7e en 8e eeuw na Christus verspreidde de islam zich via Arabische veroveringen over Centraal-Azië. De regio werd een integraal onderdeel van de islamitische wereld, met steden als Samarkand, Bukhara en Khiva die floreerden als centra van handel, wetenschap en islamitische cultuur. Het Samanid-rijk, gecentreerd in het hedendaagse Oezbekistan en Tadzjikistan, speelde een cruciale rol in de islamisering van de regio.
2. De Zijderoute:
De positie van Centraal-Azië op het kruispunt van handelsroutes die Oost-Azië, Zuid-Azië, het Midden-Oosten en Europa met elkaar verbinden, leidde tot zijn welvaart tijdens de hoogtijdagen van de Zijderoute. Caravans met zijde, specerijen, edele metalen en andere goederen doorkruisten de regio en stimuleerden culturele uitwisseling en economische groei.
Mongoolse Rijk en Timuridische Renaissance
1. Mongoolse veroveringen:
In de 13e eeuw trok het Mongoolse rijk, onder leiding van Genghis Khan en zijn opvolgers, door Centraal-Azië en bracht een groot deel van de regio onder hun heerschappij. Het uitgestrekte rijk vergemakkelijkte de handel en communicatie tussen Oost en West, maar bracht ook vernietiging en onrust.
2. Timuridische Renaissance:
Te midden van de nasleep van de Mongoolse veroveringen beleefde Centraal-Azië een culturele en artistieke renaissance onder het Timuridische rijk, gesticht door de Turks-Mongoolse veroveraar Timur (Tamerlane). Steden als Samarkand en Herat werden gerenommeerde centra van islamitische architectuur, literatuur en wetenschap.
Kolonialisme, Sovjetregering en onafhankelijkheid
1. Koloniale invloed:
Tijdens de 19e eeuw kwam Centraal-Azië onder de invloed van het Russische rijk, dat zijn grondgebied probeerde uit te breiden en de toegang tot lucratieve handelsroutes en natuurlijke hulpbronnen veilig te stellen. De regio was verdeeld in verschillende administratieve eenheden, waaronder de Khanaten van Khiva, Bukhara en Kokand.
2. Sovjetregering:
Na de Russische Revolutie van 1917 werd Centraal-Azië als constituerende republieken opgenomen in de Sovjet-Unie, met een snelle industrialisatie, collectivisering van de landbouw en onderdrukking van religieuze en culturele praktijken. Stedelijke centra groeiden en de onderwijs- en gezondheidszorgsystemen werden gemoderniseerd, maar politieke afwijkende meningen werden meedogenloos onderdrukt.
3. Onafhankelijkheid:
Met de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991 werden de Centraal-Aziatische republieken – Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan, Turkmenistan en Oezbekistan – onafhankelijk. Ze werden geconfronteerd met de uitdagingen van natievorming, de transitie naar een markteconomie en het doen gelden van hun identiteit op het wereldtoneel te midden van de geopolitieke concurrentie tussen Rusland, China en andere regionale machten.
Hedendaagse uitdagingen en kansen
1. Politieke stabiliteit:
Centraal-Azië blijft worstelen met kwesties als politiek autoritarisme, corruptie en etnische spanningen, die uitdagingen vormen voor het democratisch bestuur en de sociale stabiliteit.
2. Economische ontwikkeling:
Hoewel Centraal-Azië over overvloedige natuurlijke hulpbronnen zoals olie, gas en mineralen beschikt, staat het voor de taak om zijn economieën te diversifiëren, de afhankelijkheid van winningsindustrieën te verminderen en inclusieve groei en ontwikkeling te bevorderen.
3. Geopolitieke dynamiek:
De strategische ligging van de regio heeft ervoor gezorgd dat de regio een brandpunt is geworden van de concurrentie tussen grote mogendheden, waaronder Rusland, China en de Verenigde Staten, maar ook tussen regionale actoren als Iran en Turkije. Het in evenwicht brengen van deze concurrerende belangen met behoud van soevereiniteit en stabiliteit is een belangrijke uitdaging voor de Centraal-Aziatische staten.
